Plenerowa wystawa Więzienne lata Prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953-1956 we Fromborku.

Więzienne lata Prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953-1956 to tytuł plenerowej wystawy, którą od  13 sierpnia będzie można oglądać na placu przy Katedrze we Fromborku. Oficjalnego otwarcia  dokona prezes Instytutu Pamięci Narodowej 

Łukasz Kamiński.

Autorką wystawy jest Renata Gieszczyńska z pionu edukacyjno-naukowego Delegatury IPN w Olsztynie. Premiera ekspozycji miała miejsce 28 października ubiegłego roku w Warszawie. Teraz, dzięki wspólnej inicjatywie IPN oraz Muzeum Archidiecezji Warmińskiej, również mieszkańcy Warmii, będą mieli okazję poznać pochodzące ze zbiorów Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, IPN oraz księży Marianów, zdjęcia i fragmenty zapisków więziennych, które dokumentują okres uwięzienia kard. Wyszyńskiego.

Frombork, to przepięknie położone miasteczko nad Zalewem Wiślanym, uroku dodają mu Wzgórze Katedralne i pamiątki związane z żyjącym tam kilkaset lat temu Mikołajem Kopernikiem. Trzeba jednak pamiętać, że historię Wzgórza Katedralnego tworzy nie tylko jeden z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy kanonik katedralny Mikołaj Kopernik. Ziemia  warmińska od połowy XIII wieku jest nierozerwalnie związane z historią kościoła. Na przestrzeni wieków przebywały tu dziesiątki wybitnych ludzi zasłużonych dla kościoła powszechnego, czy ojczyzny.

Od października 2009 istnieje tu Muzeum Archidiecezji Warmińskiej, które angażuje się w ważne wydarzeniach społeczne i kulturalne. Jest to o tyle istotne, że nie wszystkie diecezje w Polsce posiadają własne muzea diecezjalne. Siedzibą Muzeum jest Olsztyn, miejscem ekspozycji są pomieszczenia dawnego Pałacu Biskupiego na Wzgórzu Katedralnym. Poprzez swoją działalność Muzeum uczestniczy w przepisywaniu historii, dostarcza narzędzi do jej poznania.

W najbliższym czasie, dzięki inicjatywie tego stosunkowo jeszcze młodego, ale już mającego na swoim koncie udane projekty Muzeum, również mieszkańcy Fromborka i okolic mają możliwość poznania fragmentów wielkiej spuścizny, jaką zostawił Prymas Wyszyński, który dzięki swoim zasługom dla Kościoła i Ojczyzny został nazwany Prymasem Tysiąclecia. Zdaniem Prezesa IPN Więzienne lata dokumentują kluczowy dla zrozumienia  jego osoby okres życia.

Według organizatorów ekspozycji, aresztowanie Prymasa Wyszyńskiego 25 września 1953 roku było apogeum walki władz komunistycznych z Kościołem katolickim. Aż do roku 1956 internowany Prymas przebywał kolejno w: Rywałdzie, Stoczku Warmińskim (Klasztornym), Prudniku Śląskim i Komańczy.

W październiku 1956 r. w wyniku „odwilży” nastąpiło uwolnienie Prymasa.

Kard. Stefan Wyszyński przez 32 lata - od 1948 roku - stał na czele Kościoła katolickiego w Polsce. Bronił chrześcijańskiej tożsamości narodu wobec komunistycznych represji. Na krótko przed aresztowaniem 1953 roku wypowiedział swoje słynne „non possumus”, gdy rząd zdecydował się  na jawną ingerencję w wewnętrzne życie Kościoła i w zasady obsadzania stanowisk kościelnych.

Prymas Wyszyński brał udział we wszystkich wydarzeniach powojennej Polski, wspierając naród szczególnie w chwilach ważnych, przełomowych i dramatycznych, których tak wiele było w PRL-owskiej historii Polski. 

Zorganizowana pod patronatem Muzeum Archidiecezji Warmińskiej plenerowa wystawa jest ciekawą alternatywą na ostatnie dni wakacji – mówi ks. Jacek Wojtkowski, dyrektor Muzeum – pozwala zwiedzającym odbyć podróż w przeszłość i lepiej poznać i zrozumieć historię Prymasa Tysiąclecia, może też i Polski. Przy okazji wystawy można również zwiedzić najważniejszą świątynię Warmii – katedrę, w której po otwarciu wystawy zostanie odprawiona msza św., której przewodniczyć będzie biskup pomocniczy archidiecezji warmińskiej i prepozyt Warmińskiej Kapituły Katedralnej, ks. Bp dr Jacek Jezierski. Ekspozycję można będzie oglądać do 30 sierpnia.

Rozmowa z księdzem doktorem Jackiem Wojtkowskim, dyrektorem Muzeum Archidiecezji Warmińskiej

 

Nie każda diecezja w Polsce może się pochwalić posiadaniem swego muzeum, dlaczego zostało powołane akurat na Warmii?

Od początku istnienia Diecezji Warmińskiej, a od 1992 Archidiecezji Warmińskiej, kościoły, obrazy, naczynia liturgiczne, ornaty stanowią dziedzictwo wiary i kultury chrześcijańskiej pokoleń świadków wiary, którzy zamieszkiwali Warmię i Mazury.

Specyfiką naszego muzeum ma być pokazanie, że zabytki sztuki stanowią świadectwo działania Kościoła na danym terenie. Dla wielu odbiorców sztuka sakralna jest tylko pamiątką z przeszłości, a nam zależy na pokazaniu żywego Kościoła, żywego chrześcijaństwa oraz humanizmu chrześcijańskiego, który kształtował się na przestrzeni wieków.

Muzeum zostało powołane 5 października 2009 roku, ale jego historia sięga zdaje się dużo wcześniejszych czasów.

Próbowaliśmy odnaleźć korzenie muzeum i okazało się, że sięgają one już 1908 roku.

W tym roku właśnie  biskup Andrzej Thiel polecił zabezpieczyć i przechowywać obrazy i inne cenne obiekty w salach Pałacu Biskupiego we Fromborku, które dały początek zbiorom Muzeum Diecezjalnego. Powołanie Muzeum w 2009 roku jest więc kontynuacją prawie 100-letniej troski o kościelne dobra kultury w Archidiecezji Warmińskiej.

Chciałbym w tym miejscu przypomnieć, że działalność muzealna prowadzona przez Kościół rzymskokatolicki ma swoją specyfikę, na którą zwraca uwagę Papieska Komisja ds. Kościelnych Dóbr Kultury w dokumencie: Funkcja pastoralna muzeów kościelnych z dnia 15 sierpnia 2001 r. .

Specyfika ta ma swój wyraz w sposobie odnoszenia się do nich. Po pierwsze zwraca uwagę na  wymiar materialny, który troszczy się o zabezpieczenie, inwentaryzację i konserwację dzieł historycznych, tak by zachować je dla następnych pokoleń w postaci dziedzictwa chrześcijańskiego. Drugi to wymiar treściowy, który ma na celu rozwój człowieka i ewangelizację chrześcijańską za pośrednictwem historyczno-artystycznego dziedzictwa.

Od momentu powołania Muzeum pełni ksiądz funkcję dyrektora. Proszę powiedzieć, jaki był zamysł towarzyszący powstawaniu Muzeum?

Zacytuję Stolicę Apostolską: „Mimo wszystko muzeum kościelne jest nie tylko miejscem, gdzie gromadzi się świadectwa ludzkiego geniuszu, ale przede wszystkim miejscem, gdzie proponuje się wejście w kulturę i życie religijne, potwierdzając ich obecność w dzisiejszym czasie”.

Muzeum Archidiecezji Warmińskiej pomaga w poznawaniu chrześcijańskiego dziedzictwa historyczno-artystycznego Warmii i Mazur, a także uwrażliwia na potrzebę  troski o to dziedzictwo.

Powołanie Muzeum wspiera również szeroko pojęty dialog ekumeniczny, gdyż promuje sztukę sakralną tradycji luterańskiej i katolickiej. Relacjonuje wiele sytuacji społecznych rozgrywających się na określonym terytorium kościelnym.

Frombork kojarzony jest przede wszystkim z osobą Mikołaja Kopernika i cieszącym się ogromnym zainteresowaniem Muzeum jego imienia. Czy nie ma zagrożenia, że Muzea: Archidiecezjalne i Kopernika, będą działały jak konkurencja?

Absolutnie nie! Współpraca z Muzeum Mikołaja Kopernika ma szczególne znaczenie, gdyż dwie instytucje muzealne eksponując swoje wystawy w jednym budynku, dawnym Pałacu Biskupim, należącym do Warmińskiej Kapituły Katedralnej, umożliwiają odwiedzającym całościowe spojrzenie na historię Warmii.

Specyfika obu muzeów wzajemnie się uzupełnia. Odwiedzający otrzymuje ze strony Muzeum Kopernika informację o kanoniku warmińskim Mikołaju Koperniku, o mieście Frombork - stolicy Archidiecezji Warmińskiej, a ze strony Muzeum Archidiecezji Warmińskiej informację o kulturze, artystach tworzących na Warmii, którzy swój geniusz twórczy wyrazili w chrześcijańskiej sztuce sakralnej.

Muzeum Archidiecezji Warmińskiej pomaga w  odkrywaniu świadectwa wiary i poznawaniu korzeni kulturowych minionych pokoleń. Współpraca z Muzeum Mikołaja Kopernika promuje sztukę sakralną, która zwykle pozostaje niejako ukryta w kościołach parafialnych.

Jakie były dotychczasowe wspólne inicjatywy muzeów?

Owocem trwającej od marca 2010 roku współpracy, są wspólnie zorganizowane wystawy prezentujące obiekty z kościołów archidiecezji warmińskiej.

Od 20 czerwca do 15 listopada 2010 r. prezentowaliśmy wystawę dla upamiętnienia 750–lecia Warmińskiej Kapituły Katedralnej: „Fundacje Kanoników Warmińskiej Kapituły Katedralnej - Patrimonium Warmiae Historicum et Artisticum”. Ekspozycja pokazała mecenat kanoników Warmińskich i  ich zainteresowania, a także związki Warmii z innymi ośrodkami kultury i sztuki w kraju i zagranicą.

Druga wystawa, pokazywana od czerwca 2011 roku „Boska medycyna - niebiescy uzdrowiciele”.

zebrała obiekty z ponad 20 parafii. Ekspozycja daje okazję do podziwiania dzieł artystów, a także pozwala przyjrzeć się kulturze i formom pobożności jakie towarzyszyły życiu, cierpieniu i chorobie mieszkańców Warmii i Mazur. Wystawa cieszyła się  dobrym odbiorem, a kto nie zdążył odwiedzić jej we Fromborku, ma okazję zrobić to w Kętrzynie, ponieważ tamtejsze Muzeum gości teraz ekspozycję.

Proszę opowiedzieć o najbliższych planach Muzeum Archidiecezji Warmińskiej.

W najbliższym czasie, bo już w połowie sierpnia, wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej organizujemy plenerową wystawę Więzienne lata Prymasa Wyszyńskiego 1953-1956, która pokazując archiwalne i obecne zdjęcia z miejsc uwięzienia prymasa Wyszyńskiego, przypomina o roli jaką odegrał on w kształtowaniu historii Kościoła i Ojczyzny. Zachęcam do odwiedzenia wystawy, tym bardziej, co warto podkreślić, wstęp jest całkowicie bezpłatny.

Na przełomie sierpnia i września zaś, wspólnie z Muzeum Mikołaja Kopernika organizujemy wystawę dotyczącą chrześcijańskich obrzędów pogrzebowych. Zaprezentujemy elementy związane z uroczystościami pogrzebowymi. Zostanie podjęty temat śmierci i sposobów jej przedstawiania w rzeźbie i obrazie. Pokażemy również dwie autentyczne XIX- wieczne cynowe trumny, oraz wiele innych ciekawych eksponatów, ale to już niech będzie niespodzianka dla wszystkich, którzy zdecydują się odwiedzić wystawę.

Muzeum, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom dzisiejszych odbiorców, uczestniczy również w znanej ogólnopolskiej akcji Noc Muzeów, podczas której, oprócz prezentowanych w danym czasie ekspozycji, oddajemy do dyspozycji zwiedzających wszystkie obiekty należące do Muzeum Mikołaja Kopernika i Muzeum Archidiecezji Warmińskiej — katedrę, pałac biskupi, dzwonnicę i szpital Świętego Ducha oraz planetarium.

Podejmowane przez nas inicjatywy kierujemy do wszystkich zainteresowanych dziedzictwem Warmii. Zaproszony jest każdy, zarówno wierzący jak i niewierzący. Wierzący ma możliwość kontemplacji dzieł sztuki sakralnej, będących świadectwem wiary tych, którzy je wykonywali, a niewierzący mogą spotkać się z historycznym i artystycznym  dziedzictwem ziemi warmińskiej.

Logowanie